Yöreye ilgilendiren anadan görme kıyafetlerden bulunan ehramın imalatında makbul yünler günlerce yıkanıp saatlerce tokaçlarla dövülüyor. Yünden meydana getirilen anadan görme ehramlar ise 250 sene derece levent boylu bir müddet ortamında giyinilebiliyor.
Erzurumlu ve Bayburtlu bayanların aut örtünmede kullandıkları anadan görme giysilerinden ehramın idmansız maddesi bulunan ve dikiminde makbul kucak yünlerinin yıkama devri başladı. Erzurum Olgunlaşma Enstitüsünde işyar 15 eli uz belletmen eş toy pedagoji bilimi senesinde öğrencilere piramit dikimi eğitimi hasretmek düşüncesince yünleri dikim düşüncesince anık bir duruma getiriyorlar.
Erzurumlu hanımlar piramit inşası düşüncesince geçmiş namına kucak kırkılma çağında elde edilmiş yünleri su kenarına getiriyor. Daha sonradan çağ sebebiyle yünleri kurutuyor. Kurutulan yünler hanımlar çeşidinden tokaçlarla dövülerek yumuşatılıyor. Bir ahir adımda ise akarsuda yıkanan yünler yine kurutulmaya bırakılıyor. Son namına levent boylu sopalarla çırpılan yünler tarandıktan sonradan ip durumuna getirilip piramit imalatında kullanılıyor.
El emeğiyle diyanet değmek dokunarak meydana getirilen ehramlar tezgahlarda sonuç durumunu aldıktan sonradan satışa çıkartılıyor. Öte taraftan piramit ikişer metreden ve 2 kanattan oluşan bir aut örtüsü namına biliniyor. İşin ehli bir dokuyucu tezgahta tahminî 7 günde, 4 metrekare bir ehramı rahat örebiliyor.
“Ehram üretildikten sonradan 250 yılla derece ömrü olabiliyor”
Erzurum Olgunlaşma Enstitüsü Müdürü Fatma Taşbaşı, yünün akarsuda yıkanması icap ettiğini ve natürel dokusunun bozulmaması düşüncesince kimyasallardan ırak tutulması icap ettiğini anlatım ederek, “Yeni eğitim-öğretim zamanına tedbir yapıyoruz. Usta öğreticilerimizin ve öğrencilerimizin sene boyu üretecekleri piramit düşüncesince ön icraat bunlar. Yünü ustalarımız demin akarsuda yıkıyorlar. Birinci amacımız ehramı üretirken anadan görme yöntemlerle üretebilmek. Bizim düşüncesince ehemmiyetli bulunan ehramın hem dokusunu bozmamak bununla birlikte sürdürülebilir tekstilde ehramın yerini koruyabilmek. Çünkü natürel ortamı haricinde yıkadığımız devir kimyasallara verilen bırakmamız gerekecek, bizde bunu banko istemiyoruz. Geri dönüşümü olabilecek bir tekstil olsun istiyoruz. Akarsuyun kenarında yıkanması gerekiyor ki yünün dobra temizlenmesi ve ehramın dokusunu bozmasın. Ehram üretildikten sonradan 250 salname ömürleri olacak” dedi.
“Tezgaha atılacak müddet tahminî 3 haftayı buluyor”
Taşbaşı, yünün yıkanmadan tezgaha gitme süresinin minimum 3 hafta bulunduğunu belirterek, “Ustalarımız akarsuyun beraberinde yünü tokaçlayarak yıkıyorlar. Yünün yıkandığı devir köpürmesi ve içindeki kirin bir halde gitmesi gerekiyor. Yıkandıktan sonradan yünü kurutacaklar, sonradan gene yıkayacaklar ve sonradan üçüncü kere yıkadıktan sonradan gene kurutacaklar. Sonrasında çırpılacak, taranacak ve ip durumuna getirilecek. Burada 1 hafta yıkama sürecek. Tezgaha atılacak müddet tahminî 3 haftayı buluyor. En birinci sınıf yünü ehramda kullanıyoruz, bir altını kilimde geriye kalanları ise çorap ve denk da kullanıyoruz” halinde konuştu.
Sefa Tetik - Şahap Gürler
