TBMM
TBMM Başkanı Mustafa Şentop, Türkiye Yazarlar Birliğinin düzenlediği, "2021 Anayasa Çalıştayı-Yeni Anayasanın Usulü ve Üslubu" programının açılışına videoteyp konferansla katıldı.
Anayasa tartışmalarının, değme devir kendisini heyecanlandırdığını tamlayan Şentop, Türkiye'de bu tartışmalarının hoppadak kanun tartışmaları olmadığını; ahbaplık sistemiyle, mevki yönetimiyle, algısıyla, paradigmasıyla, siyasetle ilgilendiren tartışmalar bulunduğunu söyledi.
Mustafa Şentop, politik tartışmaların en kalitelisinin, kanun çerçevesinde hesaplı tartışmalar olduğuna ayraç etti.
TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonunda hesaplı emekleri hatırlatan Şentop, bu çalışmalardan konkre müşterek kanun metni çıkmadığını fakat kanun mevzusundaki tartışmalara ehemmiyetli katkılar sunduğunu dile getirdi.
Geçmişteki kanun tartışmalarına ve değişikliklerine ayraç fail Şentop, "Türkiye'de kanun tartışmaları levent boylu zamandır başlayan tartışmalar. Anayasa üstünde meydana getirilen bu tartışmaların, Türkiye'yi umumi adına devlet-millet birlikteliği bağlamında, ahbaplık sistemi ve yukarı siyasa itibarıyla elan dobra noktalara taşıdığına inanıyorum." değerlendirmesinde bulundu.
"Anayasacılık fikriyle ilgilendiren dü bel kemiği yaklaşım var"
TBMM Başkanı Şentop, kanun tartışılırken, kanun fikrinin domestik adına oturtulması icap ettiğini vurgulayarak, halis muhlis dünyada umumi adına anayasacılık fikriyle ilgilendiren dü bel kemiği yaklaşım bulunduğunu anımsattı.
Bunu İngiltere örneği üstünden özetleyen Şentop, İngiltere'nin kayıtlı anayasasının bulunmadığını, fakat anayasal müşterek düzeninin bulunduğunu belirtti.
Türkiye'de kayıtlı müşterek kanun bulunmasına rağmen, etraflıca yazılan mevzular üstünde üstelik konjonktüre layıkıyla ayrımlı yorumlar yapıldığını, ağırbaşlı tartışmalar yaşandığını kail Şentop, bunun, her insanın hafızasındaki örneğinin "367 meselesi" bulunduğunu kaydetti. Şentop, Anayasa Mahkemesinin, 367 ile ilgilendiren kararının, aşırı tehlikeli müşterek tabloyu ortaya koyduğunu tabir etti.
"Aslında bel kemiği maslahat bu"
Şentop, "Anayasacılıkta müşterek numara yaklaşım; amme hukukunun, siyasetin umumi esasları, teamülleri, gelenekleri, politik örfler, amme hukuku örfleri şayet müşterek kanun zemini oluşturuyorsa, buna bağlılığın, sadakatin gücüne layıkıyla kayıtlı müşterek kanun ortaya bırakmak kimi bazı lüzumlu üstelik olmayabiliyor." yorumunda bulundu.
Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Orhan Aldıkaçtı'nın, İngiltere'ye gemiyle giderken müşterek hukukçuyla bulunan sohbetini aktaran Şentop, şu halde bitmeme etti:
"Aldıkaçtı Hoca, 'Sizde Kraliçe'nin, parlamentoyu bozma yetkisi var, bu müşterek yerde yazmıyor. Fesihten sonradan seçime gitmesi gerekiyor. Bu da müşterek yerde yazmıyor. Dolayısıyla Kraliçe, parlamentoyu feshetse ve seçime gitmese, müşterek müddet hakeza yönetim edilse İngiltere kesinlikle olur?' niteleyerek soruyor. O da diyor ki; 'Bu soru, İngiltere'de on paralık kimsenin aklına gelmemiştir. Kraliçe'nin parlamentoyu bozma yetkisi müşterek yerde yazmıyor güçlükle hacısı hocası hakeza müşterek hakkı bulunduğunu bildirme eder'. İngiltere'de on paralık kimsenin aklına gelmeyen sorular, Türkiye'de her insanın aklında bulunan sorular. Aslında bel kemiği maslahat bu."
"Milletin, devleti düzenlemiş olduğu anayasalar"
TBMM Başkanı Mustafa Şentop, şu görüşleri paylaştı:
"Bir ülkede anayasal düzen, amme hukukunun ve siyasetin umumi teamülleriyle, esaslarıyla, örfleriyle uygun ise orada müşterek kanun sorunundan bahsedemeyiz. Yazılı da olsa müşterek kanun problemi olmaz, anayasayı kayıtlı müşterek metne dökmeseniz üstelik dava olmaz. 'Milletin, devleti düzenlemiş olduğu anayasalar' diyebiliriz buna. Milletin, zamanı süreklilik arasında kişi kültürü, evren görüşü, hayata, devlete, siyasete bakışıyla ilgilendiren paradigmalar arasında oluşan anayasalar yönünde milletin, devleti düzenlemiş olduğu anayasalar. İkinci grupta ise 'Devletin meydana getirdiği anayasalar'. Bunu bir aşırı zaman, mevki arasında kimi güçler yapıyor. Bunun en yaklaşan örneği Fransa'dır."
Fransa'nın tarihin arasında oluşan politik ve amme hukukunun, bel kemiği teamülleri ve örfleri dair değil, onları ortadan feshetmek kabil müşterek kanun yaptığını dile getiren Şentop, "Devrimler eliyle anayasacılık gelişim göstermesi mevcut Fransa'da. Türkiye'nin de müşterek seviyede 19. asrın ikinci yarısının modası üstünden Fransa'ya yaklaşan ahbaplık sisteminde adımlar attığını söyleyebiliriz. Bu yeğleme devir arasında az buçuk elan belirginleşmiş, ilkin amme hukuku ve yönetim hukuku alanında. Devletin, mevki içindeki kimi unsurların meydana getirdiği anayasalar." niteleyerek konuştu.
TBMM Başkanı Şentop, milletin meydana getirdiği anayasaların, siyasa ve amme hukukunun bel kemiği örfleri ve teamülleri ile uygun anayasalar olduğuna dikkati çekti. Şentop, devletin meydana getirdiği anayasaların ise millete müşterek biçim vermek, bazı ideolojik, politik amaçları nüfuz eylemek kabil yapılmış, araçsallaştırılmış anayasalar bulunduğunu aktardı.
"Türkiye'de kanun müşterek açıdan araçsallaştırıldı"
Türkiye'nin, maatteessüf bu ikinci grupta arazi aldığını dile getiren Şentop, önce kanun bulunan Kanun-i Esasi'nin de bu grupta bulunduğunu belirtti.
Türkiye'de anayasanın müşterek açıdan araçsallaştırıldığının söylenebileceğini kaydeden Şentop, mevki ve mevki süresince kimi unsurların meydana getirdiği anayasaların, levent boylu ömürlü olmadıklarına dikkati çekti.
"Bu anayasalarla maksadın görünen olmadığını, müşterek bakımdan kanun fetişizmine gidildiğini görüyoruz" diyen Şentop, bugün de anca bulunduğunu vurguladı.
Mustafa Şentop, "Bütün hastalıkların hal noktası, anayasadır" anlayışının, yüzdelik beniz nahak yere bulunduğunu söyleyemeyeceğini güçlükle bunun abartılmaması icap ettiğini anlattı. Şentop, "Buradaki esasi mesele; Bir ülkedeki politik ve amme hukuku geleneklerinin, örflerinin, teamüllerinin kanun ile uygun olmasıdır." dedi.
Şerif Mardin'in, Osmanlı ahbaplık düzenini tanımlarken kullandığı "nomokrasi" terimine yer veren Şentop, "Benim en aşırı sevdiğim, toparlayıcı müşterek ifade. En dobra açıklayıcı, açıklama edici kavram. Nomokrasi olabilmesi düşüncesince bazı metinleri kağıtlar dair boşlamak tam değil, bunun bire müşterek sürede müşterek ahbaplık anlayışıyla bu arada hukuka, teamüllere, örfe hürmet arasında kurulma etmesi lazım." ifadesini kullandı.
Anayasayı tartışırken eskiye layıkıyla elan dobra müşterek noktada bulunulduğunu vurgulayan Şentop, vaktiyle millete müşterek biçim özgülemek kabil müşterek anahtar adına melhuz kanun tartışmaları yerine, bugün halkın, milletin içerisinden mevrut müşterek taleple anayasanın tartışıldığına dikkati çekti.
"Er yahut geç..."
"Türkiye'nin dünkü müşterek kanun gereksinimi kuşkusuz var" diyen Şentop, "Türkiye'de dünkü müşterek kanun kesinlikle yapılacak. Bunu Meclis mi yapar, elan ahir Meclis mi yapar, ayrı mesele. Ama Türkiye'nin devlet-millet bütünleşmesinin, değerler bazında bütünleşmenin sağlandığı müşterek noktada, bunu tabir edebilecek, bunu sağlayacak değil bunu dile getirecek müşterek kanun ihtiyacı, elbette hacet durumuna mevrut durumda. Er yahut geç güçlükle kesinlikle bu halde müşterek anayasanın bu anlayışta, bu paradigmayla yapılacağına inanıyorum." değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye'nin şişman hamleler meydana getirdiği dönemlerin, daim milletin devletle bütünleştiği dönemler bulunduğunun altını çizen Şentop, "Milletin devletini oluşturduğumuz devir şişman hamleler yapabilmişiz. 15 Temmuz'da da böyledir. Milletimiz, anayasal düzeni, devleti, kişi oylarıyla seçtiği politik iktidarı korunum eylemek düşüncesince canı pahasına sokaklara dökülmüştür. 15 Temmuz'daki anlayış, paradigma, ruh, millet-devlet bir araya gelmesinin aşırı konkre müşterek tezahürüdür." niteleyerek konuştu.
TBMM Başkanı Şentop, "Siyasi ve amme hukukunun bel kemiği esaslarıyla, teamüller ve örflerle entegre müşterek kanun anlamında, milletin meydana getirdiği kanun yönünde müşterek dünkü anayasayı Türkiye'nin yapabileceğine inanıyorum. Yeter ki bu mevzuda ciddi, içten müşterek arzu ortaya konulsun. Bu yapılabilir." görüşünü dile getirdi.
Bunun düşüncesince yegâne prensibin tam bulunduğunu vurgulayan Şentop, "Kendimiz düşüncesince istediğimiz müşterek şeyi eller düşüncesince de istemeliyiz. Kendimiz düşüncesince istemediğimiz müşterek şeyi eller düşüncesince de istememeliyiz. Bu prensipten cereyan edersek, halis muhlis ayrımlı görüşlere ehil insanoğlu olarak, camianın ayrımlı kesimleri adına o devir müşterek kanun yapabiliriz. Bu iyilikle yola çıkarsak, her insanın bildirme göreceği müşterek kanun yapabiliriz." dedi.
Mustafa Şentop, çalıştayı düzenleyen Türkiye Yazarlar Birliğine ve toplantıya eklenen hile insanlarına katkıları düşüncesince teşekkürname etti.
Türkiye Yazarlar Birliği Genel Başkanı Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, darbelerin anayasası adına milletin anayasasını ika teklifinin, hoppadak politik partilere değil, bu bölgede fariza sağlayan tamamı kurumlara müteveccih bulunduğunu belirtti. Arıcan, bunun dünkü müşterek kanun nüfuz eylemek düşüncesince zamanı müşterek punt bulunduğunu söyledi.
Türkiye Yazarlar Birliği Genel Sekreteri Doç. Dr. Muhammet Enes Kala da "2021 Anayasa Çalıştayı"nın bilgileri dair hile vererek, "Fıtrat, doğruluk ve felsefe ipleriyle örülmüş, baş başa taayyüş ahlakı ve hukukunu gözetebilecek çelimli ve çıplak müşterek anayasanın hazırlanmasına çalıştayımızın alçak gönüllü çerçevede de olsa vesile olmasını diliyorum." niteleyerek konuştu.
