Çaycuma ilçesine ilişkin Kadıoğlu köyünde canlı 76 yaşındaki Nizamettin Oral, 14 sene evvela bahçesine limonluk ihdas etmek istedi. Emekli eroin işçisi Oral; ihdas etmek istediği seranın demirleri ilerlemeyince toprağı kazmaya başladı. Geç Roma-Erken Bizans zamanına alakalı bulunduğu kestirim edilen mozaiklerle karşılaşan Oral, hali jandarma ekiplerine salık verdi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı alanı himaye dibine alıp arazide 5 sene süresince hafriyat emek vermesi yaptı. Bu tam bahçedeki kalıntıların dokunca görmemesi düşüncesince geceli gündüzlü kez markajcı Nizamettin Oral'a 173 bin TL devletleştirme bedeli çıkartıldı. Gece devir hab uyuyamadığını 14 sene süresince arazide kez tuttuğunu özetleyen Oral, bölgenin diyar turizmine iri ulama sağlayacakken toprağın altında beklediğini anlatım etti.
“14 senedir ne devir kazmaya gelecekler niteleyerek bekliyorum”
Zeugma'ya benzeşim bölgede kimlik kum ve brandalar ile örtülen mozaikler ile alakalı herhangi birlikte yere başvuruda olduğunu özetleyen Nizamettin Oral, “14 senedir bekliyorum” niteleyerek konuştu. Yıllardır aşırı gider yaptığını ve uğraştığını özetleyen Oral, “Burada bu nimeti bulduk. Gerçekten tığ çirkin mü olduk bilmiyorum. Çok altın birlikte şeymiş bu. Arkadaş buna eş çıkılsın. Vali, milletvekilleri değişti. Kültür Bakanı, Kültür Müdürüne varana denli hepsi değişti. Buraya eş çıkan yok. Taşlar çökmüş, bezler çürümüş. Hayvanlar otluyor burada. Buraya eş çıksınlar. Ne olacaksa birlikte an evvela olsun. Gaziantep'teki mozaiklere eş bedel deniliyor. Bilenler aşırı dobra birlikte gereç diyor. Burası Çaycuma'ya, Kadıoğlu köyüne geçişsiz değil. Burası Türkiye'ye geçişsiz bulunan birlikte kurum olacak. Ben de birlikte an evvela sıkıntılardan kurtulayım. 14 sene bana baştan sona mahzunane geçti. Acaba bu kış, bu yaz ne olacak. Çalışacaklar mı niteleyerek bekledik. Biraz çalıştılar gittiler. Ondan sonraları icra vekili olmadı. Siyasi kendisine söylemiyorum. Bütün kaymakamlık başkanlarına varana denli başvurma ettim. Çaycuma'nın zenginleri de var. Hiç eş çıkmıyorlar. Bana bu memleketi yediemine verdiler. 70 kuruş mal vermediler. Benim aşırı masrafım mevcut buralarda” niteleyerek konuştu.
“Yıllardır ‘buraya ne olacak' niteleyerek bekliyoruz”
14 sene evvela ortaya çıkartılan ve sathi icraat sonrası kimlik mülga mozaiklerin akıbetini endişeyle beklediklerini anlatım fail Şevket Helvacı, yaşadıklarını şu şekilde aktardı:
“14 sene ha bura çıkalı. Fakat buradan tığ aşırı dokunca gördük. Burayı kamulaştırdılar. Yan tarafta arazim var. İskelet birlikte evim vardı. Yıllardır 12 sene uğraştım evimi yapamadım. 12 sene sonraları yaptım. İzin vermediler. Kendi paramla bana hafriyat yaptırdılar. On iştirakçi buldum köydeş gençlerden. Kazma kürek, Ereğli kazasından hafriyat bilimci geldi. Kendi paramla harcamalarını karşıladım. Sonra evimi yaptırmadılar. Beni gel git Safranbolu, Zonguldak döndüm dolaştım. Buradan aşırı cehennem azabı gördüm. 14 senedir fikir içerisindeyiz. Bizi bugün mü çıkartacaklar, ferda mı çıkartacaklar. Bekliyoruz. İstiyoruz ki birlikte an evvela bura ne olacaksa olsun. Evimin üzerini yapamadım. İstediğim kabilinden yaptırmadılar. Çok uğraştık, imara açtık. Öyle evimi tebeddülat yaptım oturdum. Eşim ve çocuğum şizofren hastası. Hem onlara beslemek durumundayım. Çok sıkıntı çektik. Hala elan öyleyiz. Tedirgin biçimde bekliyoruz.”
Ortaylı, “Kazıların başlaması lazım”
Tarih profesörü İlber Ortaylı ise Çaycuma mozaiklerine değinerek, “Zonguldak'ın Çaycuma ilçesinde, Roma villası ve mozaikler bulundu. Nihayet Zeugma mozaikleriyle yarışacak birlikte mozaik bahçesi elan bulunmuş. Konular baştan sona aynı; mitoloji. Bütün bunların birlikte an evvela envanterinin tespiti, korunması ve kaçakçıların yıkıcı kazılarından evvela bilimsel kazıların başlaması lazım. 2018'de hazırlanmakta bulunan himaye çatısı projesi halen yapılmadığı için, kimlik dümdüz birlikte örtüyle kapatılarak korunmaya çalışılmış bulunan asar zayi ve çalınma tehdidi altında” niteleyerek anlatım etti.
Öte taraftan mozaikler düşüncesince 2022 yılının Şubat ayında eksiltme yapılacağı kısaca 3 milyon lira muhassasat hazırlandığı anlatım edildi.
Onur Altındağ - Gülcan Çolak
