TBMM
TBMM Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Başkanı Bekir Bozdağ, komisyonu toplantıya çağırdı. Yarın toplanacak komisyonda, Güzel karşı terör örgütü üyeliğiyle dayalı hazırlanmakta bulunan dü fezlekeyi görüşülecek.
Karma Komisyona, 252'si 26. Yasama Dönemi'nden devralınan iktisap etmek az daha mecmu 1487 dokunulmaz tezkeresi atıf edildi. Bunlardan 75'i ayrışık nedenlerle reddetme edildi.
Yasama dokunulmazlıklarının kaldırılmasına bağlı fezlekelerin gündeme alınmasındaki süreç, mevzuata layıkıyla biraz evrede işliyor.
Hakkında töhmet isnadı bulunan milletvekillerinin dokunulmazlığının kaldırılıp kaldırılmamasına bağlı istemler, Adalet Bakanlığına sunuluyor. Bakanlık, istemi gerekçeli birlikte yazıyla Cumhurbaşkanlığına, Cumhurbaşkanlığı ise TBMM Başkanlığına iletiyor.
Meclis Başkanlığına mevrut fezlekelerin gündeme alınmasındaki süreç, İçtüzüğe layıkıyla işliyor. Milletvekili dokunulmazlığı, İçtüzüğün "Yasama Dokunulmazlığı ve Üyeliğin Düşmesi" başlıklı dokuzuncu kısmının "yasama dokunulmazlığı" madun başlıklı birlikte numara bölümünde düzenleniyor. Buna göre, birlikte milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılması meselesi için istemler, TBMM Başkanlığınca "Gelen Kağıtlar" sıralamasında yayınlanarak Anayasa ve Adalet Komisyonu Üyelerinden Kurulu Karma Komisyona devretme ediliyor.
Söz konusu özet ile Meclis'teki bulunan fezlekeler, atıf edildikleri Karma Komisyonda bekletilebiliyor yahut komisyonda gündeme alınabiliyor. Fezlekelerin gündeme katılması biçiminde proses başlıyor. Karma Komisyon toplanıyor ve ne fezlekeye dayalı dosyayı değerlendireceğine değişmeyen veriyor.
Karma Komisyonun Başkanı, Başkanvekili, Sözcü ve Katibi, Anayasa Komisyonunun Başkanı, Başkanvekili, Sözcüsü ve Katibi oluyor.
Hazırlık Komisyonu kuruluyor
Karma Komisyon Başkanı, dokunulmaz dosyalarını aramak az daha herhangi birlikte siyasal partinin Hazırlık Komisyonuna verebileceği üyeleri arasından kura şekli ile 5 üyeli birlikte Hazırlık Komisyonu oluşum ediyor. Hazırlık Komisyonu, kendine duyurulmayan oyla birlikte reis bey ve sözcülük vazifesini de meydana getirecek birlikte yazman seçiyor. Hazırlık Komisyonu, kurulduğu andan itibaren en geç 1 ay içre dosyayı inceleyerek raporunu hazırlıyor. Bu komite etraflı kağıtları inceleyip icabında o milletvekilini dinliyor fakat delil dinleyemiyor.
Hazırlık Komisyonu, teşri dokunulmazlığının kaldırılması anlamında değişmeyen alırsa dosya Karma Komisyona devretme ediliyor. Karma Komisyon da 1 ay içre Hazırlık Komisyonu raporunu ve eklerini görüşerek sonuçlandırıyor.
Karma Komisyon, dokunulmazlığın kaldırılmasına yahut kovuşturmanın mebusluk sıfatının sona ermesine derece ertelenmesine değişmeyen veriyor. Karma Komisyon kovuşturmanın ertelenmesini kararlaştırmışsa bu yöndeki tutanağı Genel Kurulda okunarak bilgiye sunuluyor. Bu tutanağa milletvekilleri çeşidinden 10 çağ içre itiraz edilmezse kesinleşiyor, itiraz edilmesi biçiminde ise deyiş Genel Kurul gündemine alınıyor. İtiraz edilmeyen dosyalar Cumhurbaşkanlığına gönderiliyor.
Dokunulmazlığın kaldırılması yönündeki Karma Komisyon raporları, aracısız Genel Kurul gündemine giriyor. Genel Kurul, tutanağı onama ederek dokunulmazlığın kaldırılmasını kararlaştırabileceği gibi, tutanağı reddederek yargılamanın devre sonuna ertelenmesine de değişmeyen verebiliyor.
Kovuşturma atılı ve bu değişmeyen Genel Kurulca kaldırılmamış ise devre düzeltilmiş olsa üstelik mebusluk sıfatı bitmeme etmiş olduğu sürece dayalı karşı takip yapılamıyor.
Genel Kurul aşaması
Milletvekillerine dağıtılan Karma Komisyon raporu, Genel Kurulda okunarak görüşülüyor. Biri lehte ötekisi de aleyhte iktisap etmek üzere, dü mebus deyiş üstünde mülakat yapıyor. Fezlekesi bulunan mebus isterse Hazırlık Komisyonunda, Karma Komisyonda yahut Genel Kurulda öz savunmasını yapabiliyor yahut apayrı birlikte mebus arkadaşına defans yapması düşüncesince bu hakkını verebiliyor. Söz ve defans talebi olmadan görüşmeler tamamlanıyor. Daha sonradan Karma Komisyonun teşri dokunulmazlığının kaldırılmasına ilişikli tutanağı oylamaya sunuluyor. Genel uygulamaya layıkıyla belirgin oylama yapılıyor. Genel Kurulda dokunulmazlıkların kaldırılmasına bağlı oylamada, değişmeyen kâfi sayısı (151) tam oluyor.
Her mebus ve dosya düşüncesince ayrı oylama yapılıyor
Genel Kuruldaki oylamada, herhangi birlikte mebus ve özet düşüncesince ayrı oylama yapılıyor. Bir mebus karşı dü dosya var ise dü dosya değişik oylanıp karara bağlanıyor. Dokunulmazlık ne dosya karşı kaldırıldıysa sadece o özet karşı usa vurma yapılabiliyor. Milletvekilinin devre sonuna bırakılan dosyası meselesi için dokunulmazlığı bitmeme ediyor.
Genel Kurul kararından sonradan milletvekilinin dokunulmazlığı, bahis konusu dosya düşüncesince bertaraf oluyor.
Meclis Başkanlığı, dosyayı Cumhurbaşkanlığı eliyle Adalet Bakanlığına gönderiyor. Bakanlık da dokunulmazlığı kaldırılan mebus karşı gereğinin yapılması düşüncesince dosyası dayalı savcılığa devretme ediyor. Savcılık da dosyanın ulaşmasının peşi sıra soruşturmaya kalmış olduğu yerden bitmeme ediyor, bahis konusu milletvekilini tutuklanması isteğiyle mahkemeye de atıf edebiliyor yahut tutuklanmadan yerine yargılanmasına da bitmeme edebiliyor.
Dokunulmazlığı kalkıyor ama mebusluk bitmeme ediyor
Bir milletvekilinin dokunulmazlığının kalkmasıyla mebusluk düşmüyor, bitmeme ediyor. Milletvekili aylığını almaktadır ve öteki içtimai haklarından yararlanıyor. Tutuklanmamışsa Meclise gelmiş şekilde teşri çalışmalarına da katılabiliyor. Bir yurttaş tutuklanmadan yerine nite hayatını sürdürüyorsa mebus de o halde emek vermek yaşamına bitmeme edebiliyor.
Ancak mebus meselesi için ukubet kesinleştikten sonradan Genel Kurulda okunuyor ve o devir mebusluk düşürülüyor.
Milletvekilinin teşri dokunulmazlığının kaldırılmasına yahut milletvekilliğinin düşmesine değişmeyen verilmesi halinde, Genel Kurul kararının alındığı tarihten itibaren 7 çağ içre dayalı mebus yahut birlikte öteki milletvekili, kararın Anayasaya, kanuna yahut İçtüzüğe aykırılığı iddiasıyla bozma düşüncesince Anayasa Mahkemesine başvurabiliyor. Anayasa Mahkemesi, bozma istemini 15 çağ içre stabil karara bağlıyor.
